Historia siatkówki - pierwsze zasady, rozwój piłki siatkowej w Polsce

Dowiedz się więcej na temat historii siatkówki. Sprawdź, kiedy powstała ta dyscyplina sportu, kto ją wymyślił i jak wyglądały pierwsze mecze siatkarskie!

Siatkówka to sport, który w naszym kraju cieszy się szczególnym zainteresowaniem. Jest to jeden z naszych sportów narodowych, w którym odnosimy spore sukcesy takie jak złote czy srebrne medale mistrzostw świata. Jaka jest jednak historia siatkówki, kiedy ona powstała i jak zmieniała się przez lata do momentu, w którym znajduje się dzisiaj?

Historia siatkówki — kto wymyślił tę dyscyplinę, kim był William Morgan?

Początki siatkówki podobne są do wielu innych sportów, które zaczęły kształtować się w XIX wieku. Doszło do tego w Stanach Zjednoczonych i odpowiedzialny jest za to William Morgan. Był to dyrektor wychowania fizycznego w szkole YMCA w Holyoke w stanie Massachusetts. Poznał on w XIX wieku Jamesa Naismitha, czyli osobę, którą znamy dziś jako twórcę koszykówki. Według Morgana sport ten miał wady, przez które była to gra nieodpowiednia dla osób starszych, czy gorszych fizycznie. Chciał on więc stworzyć sport, w którym uczestniczyć będzie mógł praktycznie każdy. Tak właśnie stworzono Mintonette. Tworząc pierwsze zasady gry w mintonette William Morgan sugerował się innymi sportami, takimi jak piłka ręczna, tenis czy też koszykówka. Jednym z problemów było jednak znalezienie piłki. Pierwotnie zastanawiał się on pomiędzy tą, która jest używana w koszykówce, a tą z piłki ręcznej. Piłka do koszykówki była jednak zbyt ciężka, a ta używana w ręcznej zbyt mała. Dlatego zlecił stworzenie jej firmie A.G. Spalding & Bros, która w ten sposób wyprodukowała pierwszą piłkę do siatki. Twórca siatkówki swoją grę przedstawił podczas konferencji 9 lutego 1895 roku. Wtedy jednak jeden z profesorów zasugerował inną nazwę, czyli voleyball. Wynika to z tego, że według niego głównym celem gry było „volley”, co na język polski można przetłumaczyć jako odbicie piłki ponad siatką. Tak powstała nazwa siatkówka, która używana jest do dziś. Na pierwszy mecz siatkówki trzeba było czekać do 7 lipca 1896 roku. Wtedy zagrano go w Springfield College. Co ciekawe pierwszy turniej w siatkówkę został rozegrany bez udziału USA, czyli kraju, w którym siatkówka została wymyślona. Odbył się on w Manilli w Filipinach i wzięły w nim udział kraje takie jak Japonia, Chiny oraz Filipiny. W tamtych czasach zasady znacząco się różniły i na przykład drużyny składały się z pięciu zawodników. Zanim jednak sport ten doczekał się swojej ogólnoświatowej federacji, musiało upłynąć wiele lat. FIVB, czyli Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej została założona w dniach 18-20 kwietnia 1947 roku. Wtedy odbył się kongres w Paryżu, na którym kraje takie jak Belgia, Brazylia, Czechosłowacja, Egipt, Francja, Holandia, Jugosławia, Polska, Portugalia, Rumunia, Urugwaj, USA, Węgry oraz Włochy założyły federację. Stworzenie FIVB spowodowało stworzenie wielu reprezentacji narodowych. W ten sposób narodziła się reprezentacja polski. Mówiąc o siatkówce, nie można zapomnieć o jej odmianach. Istnieje siatkówka siedząca, którą wymyślono z myślą o osobach niepełnosprawnych. Innym rodzajem jest siatkówka plażowa, której mecze rozgrywane są na świeżym powietrzu. 

Początki siatkówki w Polsce — jak założono polski związek siatkarski

Z naszej perspektywy znacznie bardziej istotna jest historia polskiej siatkówki. Została ona pokazana w naszym kraju, dzięki YMCA, czyli Związkowi Chrześijańskiej Młodzieży Miejskiej, który zorganizował w 1919 roku pierwszy mecz pokazowy w Warszawie.Ogromny rozwój polskiej siatkówki miał miejsce cztery lata później. Od 1923 roku rozpoczęto bowiem tworzenie drużyn takich jak na przykład Orzeł Warszawa, Polonia Warszawa, Cracovia, ŁKS Łódź, i wielu innych zespołów. Pierwotnie tak zwana "siatka" należała do polskiego związku palanta i gier ruchowych. Ten stan rzeczy utrzymywał się naprawdę długo i ta organizacja zarządzała sportem między innymi, gdy w 1929 roku w Warszawie rozegrano pierwsze mistrzostwa Polski w siatkówce. Wtedy wśród mężczyzn triumfował YMCA Łódź, a wśród kobiet AZS Warszawa. Kolejne ważne wydarzenia dla polskiej siatkówki miały miejsce po II wojnie światowej. Wtedy doszło do stworzenia FIVB, a w konsekwencji do rozpoczęcia zorganizowanych zmagań na arenie międzynarodowej. Pierwsze spotkania rozegrano w 1948 roku. Rok później odbyły się jednak pierwsze mistrzostwa świata, w których Polska zadebiutowała na arenie międzynarodowej pod opieką trenera Romualda Wirszyłło. Niestety nie udało się wtedy wystartować w mistrzostwach europy, gdyż władze PRLu zabroniły polskim siatkarzom wyjazdu do zachodniej Europy. W nich udało się wystartować już rok później. Na pierwsze poważne sukcesy Polaków, a dokładniej mężczyzn musieliśmy jednak poczekać. Bardzo szybko sukcesy zaczęły bowiem odnosić siatkarki. Już w 1949 roku wywalczyły one brązowy medal Mistrzostw Europy. W 1950 i 1951 roku zdobyły srebro na tej imprezie, a w roku 1952 osiągnęły drugi największy sukces damskiej siatkówki. Polskie siatkarki zdobyły wtedy srebrny medal podczas Mistrzostw Świata rozgrywanych w ZSRR. Potem medale w tej imprezie zdobywały jeszcze w roku 1956 i 1962. Od wtedy nie udało im się ani razu stanąć na podium, a największy sukces w XXI wieku to dziewiąte miejsce w roku 2010. Nieco lepiej radziły sobie w Mistrzostwach Europy, które wygrały w 2003 i 2005 roku, a do tego zdobywały medale kolejno w 1949, 1950, 1951, 1955, 1958, 1963, 1967 oraz 1971 roku. Jak wiadomo, przez lata nie istniał żaden zorganizowany związek siatkarski. Pierwotnie był to PZPiGR, a następnie zmienił on nazwę na Polski Związek Gier Ruchowych. Od 1928 roku z kolei siatkówką zarządzał Polski Związek Gier Sportowych. Ostatecznie 30 czerwca 1957 roku polska siatkówka doczekała się swojej własnej organizacji. Wtedy założono PZPS, czyli polski Związek Piłki Siatkowej. Pierwszy sukces męskiej siatkówki w Polsce to zdobycie srebrnego medalu w Pucharze Świata w 1965 rok. Był to pierwszy medal graczy męskiej siatkówki dla naszego kraju. Wtedy rozpoczęło się ich zdobywanie, gdyż kolejny do kolekcji nasi reprezentanci dodali w 1967, roku zdobywając brąz podczas mistrzostw Europy. Pierwsza złota era rozpoczęła się w 1973 roku. Wtedy kadrę objął Hubert Jerzy Wagner, który jeszcze chwilę wcześniej był kapitanem zespołu. Pod wodzą Wagnera Polska zdobyła swój pierwszy w historii złoty medal, wygrywając w mistrzostwach świata w Meksyku w 1974 roku. Do tego drużyna Wagnera dorzuciła srebro zdobyte w 1975 roku podczas mistrzostw Europy w Piłce siatkowej mężczyzn, a także jedyne w historii złoto na igrzyskach olimpijskich wywalczone w Montrealu w 1976 roku. Po tym osiągnięciu Polacy zdobyli jeszcze cztery srebrne medale na mistrzostwach naszego kontynentu. Wtedy jednak rozpoczął się chudy okres dla polskiej „siatki”. Wielki powrót polskiej siatkówki na szczyty ponownie zapewniła jednak dopiero drużyna Raula Lozano, który trenował Polaków w latach 2005-2008. Wywalczył on bowiem srebrny medal na MŚ w 2006 roku. Następnie pałeczkę przejął Daniel Castellani, który wywalczył pierwsze od 1976 roku złoto wygrywając z naszą kadrą w ME w 2009 roku. Do dziś to jedyne zwycięstwo w tym turnieju. Kolejny historyczny sukces polska kadra mężczyzn odniosła pod przewodnictwem Andrei Anastasiego. Z tym szkoleniowcem wygraliśmy bowiem w lidze światowej w 2012 roku. Największe sukcesy miały dopiero nadejść. Pierwszy z nich wywalczył Stéphane Antiga, pod którego wodzą, polska kadra nawiązała do sukcesów z czasów Wagnera i zdobyła złoty medal MŚ, które odbywały się do tego w naszym kraju. Tytuł ten siatkarze obronili w 2018 roku podczas MŚ we Włoszech, gdy kadrę prowadził Vital Heynen. Z kolei w 2022 roku polska kadra zdobyła srebro podczas mistrzostw organizowanych wraz ze Słowenią.

Jakie są zasady gry w siatkówkę?

Siatkówka miała być sportem prostym, który jest dostępny dla każdego. Oczywiście jak w wypadku większości sportów z czasem okazało się, że trening to podstawa i poza posiadaniem niezbędnych akcesoriów i sprzętu do gry w siatkówkę (butów, odzieży itp.) trzeba mieć też dobrą kondycję. Podstawą reguł jest oczywiście to, że celem gry jest przebicie piłki nad siatką na stronę przeciwnika. Trzeba dokonać tego przy użyciu maksymalnie trzech odbić piłki. Jeśli po naszym ataku piłka przeleciała nad siatką i dotknęła połowy boiska należącej do przeciwnika, to zdobywamy jeden punkt. Punkt przyznaje się za każdą wygraną akcję, czyli taką, w której przeciwny zespół popełni błąd lub zostanie ukarany drugą żółtą kartką oraz oczywiście, gdy piłka upadnie na boisko przeciwnika.Reguły gry mówią także o tym, kiedy wygrywa się spotkanie. By tego dokonać, należy zwyciężyć w trzech setach. Aby wygrać w jednym, należy zdobyć 25 punktów przy przewadze co najmniej dwóch punktów nad przeciwnikiem. Jeśli jednak po czterech setach dojdzie do remisu, to w ostatnim do zdobycia jest zaledwie 15 punktów przy zachowaniu dwupunktowej przewagi. Zapraszamy fanów siatkówki do śledzenia naszego bloga oraz Bazy wiedzy na stronie klubu siatkarskiego Anioły Toruń. Sprawdzaj na bieżąco aktualności i poznawaj ciekawe informacje dotyczące siatkówki!