Historia piłki ręcznej w Polsce - jak powstała piłka ręczna?

Piłka ręczna to jedna z ważnych dyscyplin w historii polskiego sportu. Poznaj lepiej jej historię i dowiedz się kto ją wymyslił i gdzie powstała!

Historia piłki ręcznej w Polsce - od czego sie zaczęło?

Piłka ręczna jest jedną z bardziej popularnych dyscyplin w Polsce, co zawdzięczamy między innymi sukcesom reprezentantów Polski na różnych imprezach międzynarodowych, czy też dobrej grze polskich klubów. Jak powstał ten sport i jaka jest historia polskiej piłki ręcznej?

Historia powstania piłki ręcznej - kto wymyślił tę dyscyplinę?

Bardzo trudno jest przypisać powstanie tej dyscypliny do szczególnego kraju, czy też osoby, gdyż wywodzi się ona jeszcze z gier starożytnych, czy też średniowiecznych. W XIX wieku z kolei podobny sport uprawiano w takich miejscach jak Dania, Niemcy, Norwegia, Szwecja czy też Ukraina. Najczęściej stworzenie sportu przypisuje się temu pierwszemu narodowi, a dokładniej Holgerowi Nielsenowi. Nielsen był wszechstronnie utalentowanym sportowcem, który na swoim koncie miał medale zdobyte na igrzyskach olimpijskich. Zdobył on srebro oraz brąz w strzelectwie i brąz w szermierce. W 1898 roku z kolei, czyli dwa lata po jego udanym występie na igrzyskach olimpijskich spisał on pierwsze reguły gry. Do ich opublikowania doszło jednak dopiero w 1906 roku. Już wtedy zawarł on zasady takie jak zakaz biegania z piłką, a ciekawą rzeczą jest na przykład możliwość przetrzymania piłki przez trzy sekundy. Zbiór zasad, który został jednak uznany za właściwy początek opublikowano dopiero w 1917 roiku za sprawą Maxa Heisera. Chciał on stworzyć sport bardziej przyjazny dla kobiet niż piłka nożna, która przeżywała w tamtych czasach potężny rozkwit. Zaledwie dwa lata później jednak Carl Schelenz przedstawił reguły, które pozwalały na jej uatrakcyjnienie również dla mężczyzn. Pierwszy oficjalny mecz piłki ręcznej międzypaństwowy rozegrano 13 września 1925 roku. Wtedy Niemcy pokonali Austriaków wynikiem 6:3. Już trzy lata później doszło do stworzenia międzynarodowej organizacji, która miała zarządzać tym młodym sportem. W 1928 roku w trakcie igrzysk w Amsterdamie doszło bowiem do założenia międzynarodowej amatorskiej federacji piłki ręcznej. Ciekawą kwestią jest to, że w tamtych czasach równolegle istniały dwie odmiany tego sportu. Duńska oraz niemiecka. Duńczycy promowali grę w 7 osób w jednej drużynie, a w Niemczech większą popularnością cieszyła się odmiana 11-osobowa. Z wyżej wymienionego powodu pierwsze mistrzostwa świata drużyn męskich, które odbyły się w 1938 roku, były prowadzone zarówno w wersji duńskiej, jak i niemieckiej. Dwa lata wcześniej z kolei odbyły się jedyne w historii sportu zawody piłki ręcznej na stadionie otwartym. Miało to miejsce podczas rozgrywanych w 1936 roku igrzysk olimpijskich w Berlinie i na życzenie Adolfa Hitlera dodano do sportów piłkę ręczną mężczyzn drużyn 11-osobowych. Dyscyplina ta nosiła nazwę Feldhandball i mistrzostwa w nią odbywały się aż do 1976 roku. Do profesjonalizacji sportu zaczęło dochodzić po zakończeniu II wojny światowej. Jednym z powodów było zawiązanie w 1946 roku IHF, czyli International Handball Federation, co można przetłumaczyć jako Międzynarodowa Federacja Piłki Ręcznej. Wtedy naciskał na to między innymi duński związek piłki ręcznej, lecz do założycieli należą również Finowie, Francuzi, Norwedzy, Holendrzy, Polacy, Szwedzi oraz Szwajcarzy. 

Historia piłki ręcznej w Polsce — gra w szczypiorniak

Polacy swoją przygodę z tym sportem zaczynali od odmiany 11-osobowej. Wszystko rozpoczęło się w Szczypiornie koło Kalisza, gdzie mieścił się obóz jeniecki dla internowanej I i III Brygady Legionów Polskich. Żołnierze trafili tam, gdyż nie chcieli złożyć przysięgi wierności Niemcom oraz Austro-Węgrom, a cała sytuacja jest wspominana jako kryzys przysięgowy. Wtedy zaczęli oni grać w piłkę, której nauczyli się od niemieckich wartowników lub podpatrzyli w Niemczech bądź w Danii. W tamtych czasach dyscyplina zamiast piłki ręcznej nosiła nazwę szczypiorniak od miejscowości, w której rozpoczęto w nią granie. Początek piłki ręcznej w Polsce datuje się jednak na rok 1918. Wtedy po odzyskaniu przez Polskę niepodległości znacząco rosła popularność tej dyscypliny sportowej. Z tego powodu w 1925 roku utworzono Polski Związek Palanta i Gier Ruchowych. Rok później jego nazwę zmieniono na Polski Związek Gier Ruchowych, a w 1928 roku organizacja została zastąpiona przez Polski Związek Gier Sportowych. Właśnie ta data uznawana jest za początek istnienia dzisiejszego związku. Nie był to jednak koniec zmian w nazewnictwie. W 1936 roku przekształcił się w Polski Związek Piłki Ręcznej. Nazwa ta została jednak zmieniona przez władze PRLu, gdyż skrót był dokładnie taki sam, jak ten partii rządzącej. Dlatego wpierw zmieniono nazwę na Polski Związek Koszykówki, Siatkówki i Szczypiorniaka, a od 1956 roku aż do dziś istnieje Związek Piłki Ręcznej w Polsce. Dopiero po stworzeniu tej organizacja piłka ręczna zaczęła się profesjonalizować i skłaniać ku odmianie 7-osobowej. Z tego powodu w 1958 roku doszło do zawiązania męskiej reprezentacji polski w piłce ręcznej. Oznaczało to początek 7-osobowej piłki ręcznej w Polsce w zorganizowanej formie. Niemalże od razu reprezentacja polski mężczyzn udała się na pierwszy w historii polskiego sportu turniej w tej dyscyplinie. Udało się jej nawet rozegrać tam więcej niż trzy mecze, gdyż wyszła ze swojej grupy i ostatecznie zdobyła piąte miejsce, pokonując Norwegów. Pierwszy w historii mecz zakończył się wtedy remisem 14:14 z Finlandią, drugi w historii był porażką ze Szwedami, a w trzecim nasi szczypiorniści wysoko pokonali Hiszpanów wynikiem 25:11. W tamtych czasach tak duże różnice były normalne, gdyż na przykład na tych samych mistrzostwach Luksemburg przegrał wszystkie trzy spotkania, tracąc w każdym z nich co najmniej 41 bramek i nie zdobywając więcej niż 8. Na mistrzostwa świata powróciliśmy dopiero w 1967 roku. Wtedy zajęliśmy jednak miejsce 12, a rok później 14. Bardzo blisko medalu byliśmy jednak w 1974 roku, gdy skończyliśmy na czwartej pozycji. Pierwszy sukces faktyczny sukces, którym był brązowy medal podczas igrzysk olimpijskich, wywalczyliśmy w 1976 roku w Montrealu. Osiem lat później, w roku 1982 zdobyliśmy z kolei pierwszy brąz mistrzostw świata. Większe sukcesy święciliśmy jednak we współczesnej piłce ręcznej. Na kolejne sukcesy Polaków trzeba było jednak nieco poczekać, gdyż w latach 80. XX wieku polski szczypiorniak wpadł w spory kryzys. Powodem było między innymi wycofanie się Polski z udziału w Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles w 1984 roku. W XXI wieku zdobywaliśmy medale m.in. w Chorwacji w roku 2009, czy też w Katarze w roku 2015. Ponadto udało nam się nawet zdobyć srebro mistrzostw świata w 2007 roku w Niemczech. Wtedy tytuł mistrza globu przypadł niestety gospodarzom, czyli reprezentacji Niemiec, szczególnie biorąc pod uwagę, że pierwsze mecze na tym turnieju graliśmy między innymi z Niemcami i udało nam się wtedy ich pokonać. Piękną historię piszą i pisali również Polacy grający w swoich klubach. Co prawda pierwszy triumf polskiego zespołu klubowego piłki ręcznej w którymkolwiek z europejskich pucharów miał miejsce w 2016 roku, gdy Vive Tauron Kielce wygrało w rozgrywkach Ligi Mistrzów pokonując w finale węgierską ekipę MVM Veszprem, lecz nasi szczypiorniści do finału najważniejszych klubowych rozgrywek na kontynencie awansowali już w latach 70. i 80. XX wieku. Wpierw w 1978 roku dokonał tego Śląsk Wrocław, a następnie w latach 1986-1987 w finale meldowało się Wybrzeże Gdańsk. Nie można również zapomnieć o tym, że od 2013 roku drużyna z Kielc, która w tym czasie nosiła nazwy Vive Targi Kielce, Vive Tauron Kielce, PGE Vive Kielce, Łomża Vive Kielce oraz Łomża Industria Kielce trzykrotnie stawała na podium, dwa razy na trzecim miejscu i raz na drugim, gdy w 2022 roku uległa w finale FC Barcelonie. Oprócz tego zakwalifikowała się ona do finałowej czwórki w roku 2019. Mamy nadzieję, że zespół z Kielc będzie kontynuować świetnie występy w Lidze Mistrzów, gdyż jest to drużyna, która regularnie wygrywa mistrzostwa polski i od 2009 roku tylko raz musiała przyjąć inny medal niż złoty. Mówiąc o historii szczypiorniaka w Polsce, nie można zapomnieć o polskiej reprezentacji kobiet. Pierwsze spotkanie rozegrała już w 1956 roku, a w 1957 roku wzięła udział w MŚ w Jugosławii. Niestety nie udało się jej nigdy stanąć na podium najważniejszych imprez, a największy sukces to 4. miejsce MŚ w 2013 i 2014 roku oraz 5. miejsce na ME w roku 1998. Na Igrzyska Olimpijskie nasze szczypiornistki nigdy się nie zakwalifikowały. 

Obecna sytuacja polskiej piłki ręcznej

Od czasów amatorskiej piłki ręcznej zmieniło się naprawdę wiele i dziś ten sport jest na zupełnie innym poziomie. Na innym poziomie, niż byśmy tego chcieli, jest również niestety polski szczypiorniak, gdyż obecnie nawet awans na międzynarodową imprezę potrafi być sporym wyzwaniem. Biorąc pod uwagę sukcesy polskich klubów na arenie międzynarodowej, jest jednak szansa, że będzie dane nam obejrzeć mecz reprezentacji o medal na jednej z największych imprez. Polska reprezentacja ma za sobą między innymi obiecujący występ podczas Mistrzostw Świata w Egipcie z 2021 roku, gdzie dostała się z dziką kartą i zajęła 13. miejsce oraz pozostawiła po sobie dobre wrażenie, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę to, że w 2019 roku nasi szczypiorniści się na mistrzostwa nie dostali, a dwa lata wcześniej zajęli 17. miejsce. Teraz przed reprezentantami Polski Mistrzostwa Świata, które nasz kraj organizuje wspólnie ze Szwecją w 2023 roku. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat zasad gry w piłkę ręczną i poznać inne ciekawe związane z tym sportem informacje? Śledź na bieżąco naszego bloga. Jeśli natomiast szukasz profesjonalnego wyposażenia do gry w piłkę ręczną, w postaci butów, odzieży i innych akcesoriów, sprawdź ofertę sklepu sportowego Decathlon. Zarówno profesjonalni, jak i początkujący gracze, znajdą tam wszystko, czego potrzebują!